Mentifam tổng hợp 20+ các nguyên nhân vô sinh nam thường gặp nhất. Được tiếp cận từ góc độ hình thành tinh trùng, vận chuyển tinh trùng và sự kháng tinh trùng. Một số nguyên nhân khác bao gồm tuổi tác, lối sống cũng được đề cập.
Đọc bài: Vì sao nói bộ đôi viên uống Stafam – Mentifam giúp dễ thụ thai cho các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn
Đặc điểm nguyên nhân vô sinh ở nam giới
Theo thống kê có tới 40% trường hợp các cặp vô sinh có nguyên nhân từ nam giới. Gần đây, tỷ lệ vô sinh nam ở nam giới dưới 35 tuổi đang gia tăng. Trong khi đó, vô sinh nam lại bắt nguồn trực tiếp hoặc gián tiếp bởi một số lượng lớn các bệnh hoặc yếu tố rất đa dạng.
Trên thực tế nguyên nhân gây vô sinh nam là rất nhiều và không phải lúc nào cũng dễ dàng xác định. Ví dụ như có trường hợp, vô sinh có thể do tắc nghẽn đường sinh dục nam hoặc do chấn thương. Trường hợp khác, có thể đến từ số lượng tinh trùng quá ít. Hoặc khả năng di chuyển của tinh trùng giảm hay hình dạng bất thường của tinh trùng.
Nói một cách cụ thể, để thụ thai một đứa trẻ, tinh trùng phải kết hợp với trứng. Bên cạnh khả năng sinh sản tốt của người phụ nữ thì toàn bộ quá trình từ việc sản xuất tinh trùng, lưu trữ, di chuyển tinh trùng đến đường sinh sản nữ để thụ tinh cần đảo bảo thuận lợi.
Khi bất kỳ một yếu tố nào trong quá trình trên bị gián đoạn, gặp khó khăn đều ảnh hưởng tới việc thụ thai. Kết quả là có thể gây ra vô sinh hiếm muộn ở nam.
Phần dưới đây đề cập tới các nhóm nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới liên quan đến tinh trùng.
Các nguyên nhân gây vô sinh nam do ảnh hưởng tới sự hình thành của tinh trùng
Sự hình thành của tinh trùng đóng vai trò quan trọng số 1 cho quá trình thụ thai. Tinh trùng được sản xuất ra bởi tinh hoàn và cần khỏe mạnh.
Tuy nhiên có tới hàng chục nguyên nhân khiến quá trình sinh tinh tại tinh hoàn bị ảnh hưởng, cản trở và gián đoạn. Đôi khi chúng có sự tác động độc lập. Nhưng cũng có khi là ảnh hưởng đồng thời, khiến cho việc sản xuất tinh trùng càng khó khăn hơn.
Vô sinh do yếu tố bệnh di truyền
Xơ nang và bệnh thận đa nang là một trong số bệnh di truyền và rối loạn di truyền có thể làm giảm khả năng sinh sản. Rối loạn nhiễm sắc thể gọi là hội chứng Klinefelter đặc trưng ở người bởi nhiễm sắc thể giới tính X thừa. Khi đó, cá thể có hai nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y, hoặc 47 nhiễm sắc thể thay vì 46. Khi đó, cá thể đó có đặc điểm là nam nhưng bị vô sinh.
Nguyên nhân nội tiết tố gây vô sinh nam
Hoạt động của tinh hoàn cũng được điều khiển bởi nhiều loại hormone LH, FSH hay testosterone. Nếu có sự rối loạn trong việc sản xuất các hormone này, thì sẽ có sự rối loạn trong hoạt động sản xuất tinh trùng. Điều này ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng của tinh trùng trên mọi phương diện.
Trong số các rối loạn nội tiết tố, thiếu hụt testosterone, suy sinh dục hay testosterone bị suy giảm là đáng ngại nhất.
Vô sinh do viêm tuyến sinh dục
Viêm tinh hoàn do virus, viêm mào tinh hoàn do lao, quai bị,… là một trong số những viêm nhiễm đáng ngại. Đáng nói các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm bệnh lậu, chlamydia và ureoplasma, có thể gây vô sinh nam.
Viêm sinh dục góp phần làm thay đổi chất lượng tinh trùng. Thậm chí kể cả sau khi điều trị bằng kháng sinh, các mô sẹo do nhiễm trùng tinh hoàn để lại có thể làm tắc nghẽn mào tinh hoàn (nơi lưu trữ tinh trùng cho đến khi trưởng thành).
Nhiễm trùng, chẳng hạn như quai bị, cũng có thể làm hỏng các ống dẫn tinh trùng đi qua.
Các vấn đề về tuyến giáp
Cả cường giáp và suy giáp có thể là nguyên nhân gây suy sinh dục nam, ảnh hưởng tới nội tiết tố và gây hại cho sinh sản.
Tinh hoàn ẩn
Tinh hoàn ẩn là tình trạng một hay cả hai tinh hoàn không di chuyển xuống bìu hay nằm ở vị trí khác ngoài bìu. Là bệnh lý bẩm sinh gây vô sinh cao. Một số ít nam giới trưởng thành mắc phải tình trạng này.
Tinh hoàn bị ẩn thường có đường kính của ống sinh tinh nhỏ hơn, mức độ xơ hóa tinh hoàn cao hơn. Có khả năng ảnh hưởng đến tinh trùng. Khi chỉ bị ẩn tinh hoàn một bên, người bệnh vẫn có khả năng có con. Nếu nam giới bị tinh hoàn ẩn ở cả hai bên, nguy cơ vô sinh sẽ rất cao vì thường không có tinh trùng.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh gây vô sinh
Đây là tình trạng giãn nở tĩnh mạch tinh hoàn – túi bìu, cản trở sự luân chuyển của máu, làm tăng nhiệt độ của tinh hoàn. Điều này ảnh hưởng đến việc sản xuất cũng như chất lượng tinh trùng. Đây là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh ở nam giới.
Tràn dịch màng tinh hoàn
Hiện tượng có nhiều dịch ở khoang giữa hai lá của màng tinh hoàn.
Các nguyên nhân trên có thể dẫn đến tình trạng sản xuất tinh trùng trục trặc. Tinh trùng trở nên dị thường. Ví dụ như hoàn toàn không có tinh trùng, ít tinh trùng, bất thường về hình thái tinh trùng, số lượng tinh trùng chết cao,…
Nguyên nhân vô sinh do có sự cản trở di chuyển tinh trùng
Khi sự hình thành tinh trùng trong tuyến sinh dục diễn ra bình thường, nhưng việc di chuyển của chúng lại gặp khó khăn. Tinh trùng di chuyển chậm, chết trước khi gặp trứng. Hoặc không di chuyển do bị cản trở bởi nhiều nguyên nhân. Nó có thể là yếu tố độc lập gây vô sinh hoặc kết hợp với các yếu tố khác.
Rối loạn, tắc nghẽn ống dẫn tinh
Một số nam giới sinh ra đã bị tắc nghẽn ống dẫn tinh. Khi đó có sự bất thường trong quá trình vận chuyển tinh trùng để xuất tinh. Nó có thể có nguồn gốc di truyền hoặc ống dẫn tinh bị bám dính do viêm. Một số phẫu thuật như thắt ống dẫn tinh cũng có thể là nguyên nhân.
U nang hoặc khối u chèn ép bên ngoài ống dẫn tinh
Điều này khiến cho tinh trùng bị tắc nghẽn, không di chuyển được.
Có vấn đề về cương cứng, rối loạn cương dương
Rối loạn cương dương khiến việc quan hệ tình dục trở nên khó khăn. Tinh dịch không thể xuất ra được như bình thường và không có cơ hội để thụ tinh.
Xuất tinh ngược dòng
Xuất tinh ngược xảy ra khi các cơ của thành bàng quang không hoạt động bình thường. Trong trường hợp này, sự xuất tinh thay vì ra ngoài lại đi ngược vào bàng quang. Dấu hiệu xuất tinh ngược có thể là nước tiểu đục sau khi xuất tinh.
Nguyên dân vô sinh do miễn dịch – kháng thể kháng tinh trùng
Vô sinh nam do cơ thể có sự hình thành các kháng thể kháng tinh trùng, thuộc loại vô sinh miễn dịch. Hệ miễn dịch coi tinh trùng là ‘kẻ thù’ và tấn công, tiêu diệt tinh trùng. Khoảng 4.6 – 5.7% cặp đôi vô sinh bị ảnh hưởng bởi kháng thể kháng tinh trùng.
Thông thường, mô tinh hoàn được phân lập khỏi các tế bào của hệ thống miễn dịch bằng hàng rào máu-tinh hoàn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hàng rào này có thể bị tổn thương dẫn đến vô sinh do miễn dịch.
Khi kháng thể này xuất hiện ở đầu tinh trùng, nó ngăn chặn sự liên kết của tinh trùng với trứng. Hoặc xuất hiện ở đuôi tinh trùng, làm giảm khả năng di chuyển của tinh trùng.
Nguyên nhân gây ra kháng thể kháng tinh trùng rất nhiều. Có thể do chấn thương tuyến sinh dục; quá trình viêm. Cũng có thể do tắc nghẽn lâu dài của ống dẫn tinh.
Nguyên nhân vô sinh do tuổi tác tăng cao
Cùng với sự suy giảm testosterone do tuổi tác, sau 35 tuổi, khả năng sinh sản của nam suy giảm mạnh. Điều này bao gồm cả số lượng tinh trùng ít, DNA trong nhân tinh trùng bị phân mảnh tăng lên.
Bên cạnh đó tuổi càng cao, chức năng tình dục càng giảm. Hệ thống sinh sản cũng hoạt động kém hơn bao gồm lượng tinh dịch giảm đi, xuất hiện vấn đề về mào tinh hoàn, tuyến tiền liệt và túi tinh. Đây cũng có thể xem là những biến số ảnh hưởng và tương quan với khả năng sinh sản.
Nguyên nhân vô sinh do dinh dưỡng và lối sống
Ngoài nguyên nhân cơ thể, nội tiết tố và tinh trùng, môi trường sống ô nhiễm và lối sống thiếu lành mạnh cũng có thể gây vô sinh ở nam giới.
Các thói quen xấu có hại cho sinh sản như hút thuốc, uống rượu, ít vận động hoặc vận động quá sức. Nó cũng bao gồm thức khuya thường xuyên, stress kéo dài,… Đây là nguyên nhân hàng đầu thúc đẩy quá trình stress oxy hóa. Từ đó dẫn đến sự phá hủy tế bào tinh trùng, làm xuất hiện nguy cơ vô sinh nam.
Thiếu hụt dinh dưỡng cũng là thói quen xấu trong ăn uống gây hại cho sức khỏe và rối loạn nội tiết. Trong khi đó, dinh dưỡng ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau đến chất lượng tinh trùng và sức khỏe sinh sản.
Vô sinh không rõ nguyên nhân
Vô sinh không rõ nguyên nhân tức là không tìm ra được nguyên nhân gây vô sinh. Nó xảy ra ở một số cặp đôi dù đã được thăm khám và tiến hành xét nghiệm sinh sản nhưng không thể xác định nguyên nhân gây vô sinh của họ.
Trong trường hợp này việc kiểm tra khả năng sinh sản thêm có thể được chỉ định riêng.
Phương pháp điều trị vô sinh ở nam giới
Vô sinh nam có thể ngăn cản phụ nữ mang thai tự nhiên. Việc điều trị sẽ bắt đầu từ cách đơn giản nhất là cố gắng khôi phục khả năng sinh sản của nam. Điều này thực hiện thông qua các phương pháp điều trị tự nhiên và lối sống lành mạnh.
Nếu không hiệu quả, các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản có thể là lựa chọn tốt. Ví dụ như IUI hay IVF, ICSI.
Điều trị y khoa và tự nhiên
Không phải lúc nào cũng có thể điều trị vô sinh ở nam giới bằng phương pháp y khoa. Lý do vì có nhiều trường hợp vô sinh là không thể phục hồi.
Trong số các trường hợp có thể điều trị bằng thuốc, hầu hết bao gồm vô sinh do sự thay đổi của hệ thống nội tiết. Còn được gọi là trục hạ đồi-tuyến yên-tinh hoàn. Cần xác định loại hormone đang ở tình trạng bất thường. Vì điều trị nội tiết tố vô sinh ở nam giới không phải lúc nào cũng là giải pháp.
Khi nguyên nhân vô sinh do tắc nghẽn ở ống dẫn tinh, có thể phẫu thuật. Điều này giúp loại bỏ tắc nghẽn vật lý ngăn cản tinh trùng đi qua. Nếu cần có thể ‘phẫn thuật’ ống dẫn tinh để tinh trùng có thể thoát ra ngoài đúng cách trong quá trình xuất tinh.
Phương pháp điều trị tự nhiên cho chứng vô sinh ở nam giới chính là dùng chất bổ sung. Dựa trên phức hợp vitamin và chất chống oxy hóa như vitamin E và L-carnitine. Ngoài ra còn rất nhiều chất cần thiết cho sinh lý và sinh sản nam khác như kẽm, selen,… Các dưỡng chất giúp cải thiện một phần chất lượng tinh dịch trong các trường hợp ít nghiêm trọng.
Cùng với đó đảm bảo chế độ ăn uống lành mạnh, giàu trái cây, rau và axit béo omega 3 cao. Điều này giúp cung cấp vitamin và phức hợp chống oxy hóa.
Áp dụng công nghệ hỗ trợ sinh sản
Được áp dụng khi các phương pháp điều trị y khoa hoặc tự nhiên không giúp thụ thai. Lúc này, bác sĩ chuyên khoa vô sinh sẽ thực hiện một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân gây cản trở việc thụ thai ở phụ nữ và nam. Ở nam giới, ngoài khám sức khỏe và phân tích nội tiết tố, xét nghiệm phổ biến nhất là xét nghiệm tinh dịch đồ.
Tùy thuộc vào kết quả phân tích này, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị vô sinh phù hợp. Trong số đó, có những phương pháp sau:
Thụ tinh nhân tạo IUI: Được chỉ định trong trường hợp vô sinh nhẹ.
Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): IVF được chỉ định trong những trường hợp vô sinh nam nghiêm trọng. Tức là khi các thông số tinh dịch bị thay đổi nhiều nhất.
Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI): Đây là một trong những kỹ thuật phức tạp hơn và có thể kết hợp với IVF. Được thiết kế đặc biệt cho những trường hợp vô sinh nam nghiêm trọng nhất. Cụ thể như tình trạng tinh trùng bị biến đổi, không thể di chuyển để tiếp cận với trứng.
Hoặc tình trạng không có tinh trùng trong tinh dịch và phải lấy tinh trùng trực tiếp từ tinh hoàn. Lấy tinh trùng từ tinh hoàn lại được thông qua các kỹ thuật sinh thiết tinh hoàn, chọc hút mào tinh hoàn, chọc hút tinh hoàn.
Câu hỏi thường gặp về vô sinh ở nam giới
Triệu chứng chính của vô sinh ở nam giới là gì?
Vô sinh ở nam giới thường không có triệu chứng. Và nguyên nhân được chẩn đoán sau khi tìm hiểu kỹ lưỡng bệnh sử cá nhân và gia đình của bệnh nhân. Đồng thời với đó là yêu cầu thực hiện các xét nghiệm bổ sung theo chỉ định.
Hormone nào được phân tích để xác định nguyên nhân gây vô sinh nam?
Trong số nhiều nguyên nhân gây vô sinh nam, có những nguyên nhân phụ thuộc vào sự tương tác giữa não và tinh hoàn. Trong những trường hợp này, cần phải xét nghiệm nội tiết tố. Các xét nghiệm thông qua FSH (hormone kích thích nang trứng) và LH (hormone hoàng thể hóa). Việc xác định chúng sẽ chỉ ra trạng thái của trục tuyến yên – tinh hoàn.
Tuổi tác có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới không?
Có. Tuổi tác có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Sau tuổi 40, khả năng sinh sản của nam giới giảm. Theo tuổi tác, thể tích tinh dịch giảm chậm nhưng khả năng vận động, nồng độ tinh trùng giảm và stress oxy hóa tinh trùng tăng. Khả năng tinh trùng có biến đổi di truyền cũng tăng lên.
Béo phì có thể gây vô sinh ở nam giới không?
Có thể. Đàn ông có chỉ số khối cơ thể cao hơn 30 có chất lượng tinh trùng kém hơn. Lý do vì khi thừa cân, cơ thể có xu hướng có mức androgen thấp, cụ thể hơn là testosterone thấp. Mà hormone testosterone chịu trách nhiệm điều chỉnh sự hình thành tinh trùng trong tinh hoàn.
Hậu quả của sự suy giảm hormone sinh dục nam này là quá trình sinh tinh bị ảnh hưởng và có thể xuất hiện tình trạng thiểu tinh trùng. Và do đó, gặp nhiều khó khăn hơn trong việc thụ thai tự nhiên.
Có thể chữa vô sinh ở nam giới bằng chế độ ăn uống không?
Có thể. Chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa, kẽm và các chất tốt cho sinh sản có thể cải thiện khả năng sinh sản. Tuy nhiên, những trường hợp vô sinh nghiêm trọng thì không thể. Lúc này cần kết hợp với phương pháp điều trị vô sinh bằng công nghệ hỗ trợ sinh sản.
Xét nghiệm tinh dịch đồ không có tinh trùng thì có thể có con không?
Tình trạng không có tinh trùng trong tinh dịch có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau. Tùy thuộc vào lý do gây ra vô tinh trùng, tiên lượng sẽ là một trong hai.
Nếu do yếu tố sau tinh hoàn (vô tinh trùng tắc nghẽn ), quá trình sản xuất tinh trùng không bị thay đổi. Lúc này có thể lấy tinh trùng trực tiếp từ tinh hoàn. Nếu do thay đổi trong quá trình sản xuất tinh trùng (vô tinh trùng tiết dịch), rất khó có thể tìm thấy tinh trùng trong tinh hoàn.
Vô sinh ở nam giới có thể hồi phục được không?
Tùy thuộc vào nguồn gốc của các vấn đề sinh sản ở nam. Nếu vô sinh là do yếu tố di truyền thì không thể đảo ngược được. Nếu vô sinh là do tắc nghẽn ống dẫn tinh hoặc do dùng thuốc làm ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng thì có thể. Lúc này dùng phương pháp điều trị phẫu thuật hoặc có thể ngừng thuốc.
Trên đây là danh sách 20+ các nguyên nhân vô sinh nam thường gặp nhất. Bất kể vấn đề khó thụ thai do đâu, điều quan trọng là cần được thăm khám sớm để có biện pháp điều trị phù hợp.
Đọc bài: Tinh trùng yếu nên ăn gì,để cải thiện sức khỏe tinh trùng?