Tìm hiểu phì đại tiền liệt tuyến là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa trị và phòng ngừa tăng sinh tiền liệt tuyến là rất quan trọng. Bởi lẽ đây là một trong các bệnh nam khoa phổ biến và có thể có biến chứng nguy hiểm. Thêm vào đó các triệu chứng của phì đại tiền liệt tuyến lại dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh khác. Cùng Mentifam tìm hiểu về căn bệnh này nhé!
Xem thêm: Viêm tiền liệt tuyến nguy hiểm như thế nào? Cách phòng ngừa?
Phì đại tiền liệt tuyến là gì?
Tuyến tiền liệt nằm ở đường tiết niệu dưới, ngay bên dưới bàng quang, phía trước trực tràng. Nó gần như bao quanh hoàn toàn niệu đạo, kênh mà nước tiểu chảy ra ngoài.
Phì đại tiền liệt tuyến là sự gia tăng kích thước của tuyến tiền liệt ở nam giới tuổi trung niên và tuổi già. Phì đại tiền liệt tuyến trong tiếng Anh là Benign prostatic hyperplasia – BHP. Nó còn có các tên gọi khác là tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền liệt, bướu lành tuyến tiền liệt, u phì đại lành tính tuyến tiền liệt…
Bệnh còn được gọi là u xơ tiền liệt tuyến lành tính hay tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Sở dĩ gọi là lành tính vì là tình trạng sưng không phải do ung thư ở tuyến tiền liệt. Dù không nguy hiểm nhưng bệnh lại gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt cá nhân.
Bình thường, kích thước của tuyến tiền liệt dài khoảng 3 cm, rộng 4 cm, dày khoảng 2 cm, trọng lượng khoảng 20-25 gram. Các kích thước này thay đổi tùy theo đối tượng, độ tuổi và các điều kiện sinh lý cụ thể.
Khi tuyến tiền liệt bị gia tăng kích cỡ gây ra hiện tượng chèn ép vào niệu đạo và bàng quang. Từ đó dẫn đến các rối loạn tiểu tiện tiểu khó, bí tiểu, tiểu nhiều lần, tiểu gấp, tiểu ngập ngừng, tiểu không hết bãi. Ngoài ra phì đại tiền liệt tuyến còn có thể dẫn đến các biến chứng như nhiễm trùng tiết niệu, suy giảm chức năng thận,…
Phì đại tiền liệt tuyến có phổ biến không?
Phì đại tiền liệt tuyến là một trong những bệnh lý nam khoa phổ biến, ảnh hưởng đến hầu hết nam giới khi họ lớn tuổi. Nó xảy ra ở cả tuổi trung niên và người già. Sự phì đại này là một phần của quá trình lão hóa. Tuy nhiên nó cũng có sự tác động của một số yếu tố mang tính nguy cơ. Do vậy việc phòng ngừa phì đại tiền liệt tuyến cũng cần được coi trọng.
Phì đại tiền liệt tuyến có nguy hiểm không? – Biến chứng là gì?
Nếu không được điều trị, phì đại tiền liệt tuyến có thể dẫn đến các biến chứng khá nguy hiểm.
- Bí tiểu: Phì đại tiền liệt tuyến dẫn đến bí tiểu đột ngột và cực kỳ bất tiện trong sinh hoạt cá nhân. Thậm chí cần phải can thiệp y tế bằng cách đặt một ống thông vào bàng quang để thoát nước tiểu. Hoặc phải phẫu thuật để giảm bí tiểu.
- Phì đại tiền liệt tuyến gây nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Nguy cơ có thể xảy ra khi nước tiểu ứ đọng thường xuyên. Thậm chí trong tình huống xấu phải phẫu thuật cắt bỏ một phần tuyến tiền liệt.
- Sỏi bàng quang: Phì đại tiền liệt tuyến có thể gây sỏi ở bàng quang. Tiếp đó sỏi có thể gây nhiễm trùng, kích ứng bàng quang, tiểu ra máu và cản trở dòng chảy của nước tiểu.
- Tổn thương ở bàng quang: Việc bí tiểu khiến bàng quang tồn đọng bị căng. Lâu ngày làm cho bàng quan bị suy yếu, cơ bàng quang co bóp kém, tiểu không sạch.
- Tổn thương thận: Bí tiểu, áp lực do nước tiểu ứ đọng trong bàng quang có thể trực tiếp làm hỏng thận. Hoặc vi khuẩn có thể theo niệu đạo tấn công làm tổn thương thận.
Triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt
Phì đại tiền liệt tuyến hiếm khi biểu hiện thành triệu chứng rõ rệt ở nam giới dưới 40 tuổi. Các triệu chứng thường trở nên phổ biến hơn khi nam giới lớn tuổi và xuất hiện ở 90% nam giới ở độ tuổi 70 trở lên.Triệu chứng chính của bệnh thường được chia ra thuộc hai nhóm theo giai đoạn.
Triệu chứng ở giai đoạn đầu
Ở giai đoạn đầu khi niệu đạo và cổ bàng quang chưa bị tắc nghẽn, triệu chứng gồm:
- Nhu cầu đi tiểu đột ngột và cấp bách.
- Cần đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.
- Tiểu không tự chủ do bàng quang không được làm rỗng hoàn toàn.
- Giảm lượng nước tiểu.
Triệu chứng ở giai đoạn sau
Các triệu chứng tắc khi có hiện tượng tuyến tiền liệt phì đại gây tắc nghẽn niệu đạo và cổ bàng quang:
- Dòng nước tiểu yếu, chậm và/hoặc không liên tục.
- Cảm giác bàng quang chưa đi tiểu hết sau khi đi tiểu.
- Khó khăn khi bắt đầu đi tiểu.
- Cần phải dùng lực để có thể đi tiểu dễ dàng.
- Nhỏ giọt sau khi đi tiểu.
Các triệu chứng khác
Máu trong nước tiểu và đau ở tầng sinh môn (khu vực giữa hậu môn và bìu). Máu trong nước tiểu có thể là triệu chứng của bệnh phì đại tuyến tiền liệt. Tuy vậy triệu chứng này được cho là rất hiếm và thường do nguyên nhân khác gây ra.
Điều quan trọng, một người có thể không gặp phải tất cả các triệu chứng nói trên và một số bị phì đại tuyến tiền liệt mà không có bất kỳ triệu chứng nào. Các triệu chứng trên cũng có thể do những nguyên nhân khác gây ra. Ví dụ như thời tiết lạnh, lo lắng, các vấn đề sức khỏe khác, các yếu tố lối sống và một số loại thuốc.
Do đó nếu có bất kỳ triệu chứng nào, hãy đến gặp bác sĩ nam khoa để tìm hiểu nguyên nhân và chữa trị.
Nguyên nhân của phì đại tuyến tiền liệt và yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân gây ra phì đại tiền liệt tuyến được cho là do thay đổi hormone, lão hóa và một số yếu tố nguy cơ
Sự thay đổi nồng độ hormone ở nam
Nồng độ hormone và tỷ lệ hormone có liên quan đến sự phát triển của u tuyến tiền liệt. Đây là điều được chứng minh bởi các nghiên cứu khoa học gần đây.
Các hormone chính cần nhắc đến ở đây là hormne testosterone, dihydrotestosterone và estrogen. Ở nam giới phì đại tuyến tiền liệt, sự suy giảm testosterone rõ rệt. Đôi khi hàm lượng estrogen và dihydrotestosterone trong máu tăng lên. Điều này có nghĩa rằng việc duy trì nồng độ testosterone với nam giới là rất quan trọng.
Các yếu tố nguy cơ gây phì đại tiền liệt tuyến
Tuổi cao: Phì đại tuyến tiền liệt phổ biến ở nam giới trên 40 tuổi. Và tỉ lệ tăng dần ở người 60 và 80 tuổi. Có nghĩa rằng tiền liệt tuyến liên quan chặt chẽ đến tuổi tác và lão hóa.
Yếu tố di truyền. Nếu có người thân mắc bệnh phì đại tiền liệt tuyến thì nguy cơ phát triển bệnh lý này sẽ tăng lên.
Mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch: Bệnh đái tháo đường, bệnh lý của hệ thống tim mạch hoặc người dùng thuốc chẹn beta làm tăng nguy cơ phát triển u tuyến tiền liệt.
Béo phì: Nam giới béo phì gây ra nhiều vấn đề liên quan đến suy giảm testosterone và cả phì đại tiền liệt tuyến.
Chẩn đoán phì đại tuyến tiền liệt
Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh án, kiểm tra trực tràng bằng và các xét nghiệm khác.
- Kiểm tra tốc độ dòng nước tiểu: Đo tốc độ dòng nước tiểu của bệnh nhân so với dòng nước tiểu bình thường;
- Xét nghiệm để xác định lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi người bệnh đi tiểu xong;
- Nghiên cứu áp suất-lưu lượng để đo áp suất trong bàng quang khi bạn đi tiểu
- Xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra máu hoặc nhiễm trùng
- Nuôi cấy nước tiểu để kiểm tra nhiễm trùng
- Xét nghiệm máu kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt ( PSA ) để sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt
- Nội soi bàng quang
- Xét nghiệm nitơ urê máu (BUN) và creatinine để kiểm tra chức năng thận bị suy giảm
Điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt
Phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp sau:
Phương pháp tự nhiên
Theo dõi và chờ đợi, khi các triệu chứng không xuất hiện hoặc nhẹ, chủ yếu điều chỉnh lối sống, đặc biệt là chế độ ăn uống, kết hợp với việc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Xem phần phòng ngừa phì đại tiền liệt tuyến.
Điều trị bằng thuốc
Khi các triệu chứng gây khó chịu và bắt đầu ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Hoặc khi đã áp dụng khi các biện pháp thay đổi lối sống không đạt hiệu quả để giảm phì đại tiền liệt tuyến. Có nhiều loại thuốc trong điều trị. Thuốc giúp giảm kích thước tuyến tiền liệt và thư giãn bàng quang điều trị các triệu chứng từ trung bình đến nặng.
Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật
Thường chỉ được khuyến nghị cho các triệu chứng từ trung bình đến nặng và không đáp ứng với thuốc. Phẫu thuật gồm một số thủ thuật không xâm lấn hoặc xâm lấn tối thiểu.
Phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt qua niệu đạo (TURP): Điều này được thực hiện bằng cách đưa một dụng cụ gọi là ống soi cắt bỏ vào mắt dương vật và qua niệu đạo để có được hình ảnh mô tuyến tiền liệt và niêm mạc bàng quang. Sử dụng ống soi cắt bỏ, bác sĩ tiết niệu có thể cắt bỏ các thùy tuyến tiền liệt phì đại. Bao tuyến tiền liệt được giữ nguyên vẹn.
Cắt bỏ tuyến tiền liệt đơn giản: Cắt bỏ bằng cách cắt tuyến tiền liệt khỏi bao. Cơ thắt và dây thần kinh vẫn còn nguyên vẹn. Điều này được thực hiện khi tuyến tiền liệt quá lớn để điều trị theo bất kỳ cách nào khác. Nó có thể được thực hiện bằng robot .
Điều trị bằng laser: Phẫu thuật tuyến tiền liệt bằng laser holmium (HoLEP): Thủ thuật xâm lấn tối thiểu để điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH) – tình trạng tuyến tiền liệt to ra – thường gặp ở nam giới lớn tuổi và có thể hạn chế dòng nước tiểu chảy vào niệu đạo.
Phòng ngừa phì đại tiền liệt tuyến
Việc phòng ngừa bao gồm việc chú ý thói quen sinh hoạt, ăn uống và làm việc khoa học,… Đây cũng có thể coi là phương pháp tự nhiên, giúp giảm các triệu chứng của bệnh.
- Hình thành thói quen đi tiểu: Đi tiểu ngay khi bản thân cảm thấy buồn tiểu. Thậm chí nên đi tiểu định kỳ, ngay cả khi không buồn tiểu.
- Uống nhiều nước: Điều này giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn mà còn giúp vệ sinh đường tiết niệu. Tuy nhiên không nên uống quá nhiều nước cùng một lúc. Nên chia nhỏ lượng nước uống trong ngày. Tránh uống nước trong vòng 2 giờ trước khi đi ngủ.
- Tránh rượu và các loại đồ uống chứa caffeine, nhất là vào thời điểm sau bữa tối.
- Kiểm soát căng thẳng thần kinh. Lý do vì căng thẳng có thể làm tăng số lần đi tiểu.
- Tham gia các bài tập thể dục thể thao phù hợp để nâng cao sức khỏe. Điều này có thể làm giảm mức độ trầm trọng của bệnh nếu đã mắc bệnh. Có thể tham khảo các bài tập Kegel để tăng cường sức khỏe của cơ vùng chậu.
- Có chế độ dinh dưỡng khoa học: Điều này giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, duy trì ổn định hormone nam đặc biệt là testosterone. Bổ sung các thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, E, lycopene, Omega-3,… Hạn chế các loại thức ăn chiên rán và mỡ động vật.
- Vào mùa lạnh nên chú ý việc giữ ấm cơ thể. Lý do vì các triệu chứng của phì đại tiền liệt tuyến có thể trở nên nặng hơn.
- Chú ý khi dùng thuốc: Tránh các loại thuốc trị bệnh đường hô hấp không kê đơn, thuốc kháng histamin. Lý do vì chúng có thể gây ức chế bàng quang, khiến việc đi tiểu khó.
Câu hỏi thường gặp về phì đại tiền liệt tuyến là gì
Nguyên nhân chính gây phì đại tuyến tiền liệt là gì?
Nguyên nhân thực sự của phì đại tuyến tiền liệt vẫn chưa được biết rõ. Các yếu tố liên quan đến lão hóa và những thay đổi trong tế bào tinh hoàn có thể có vai trò trong sự phát triển của tuyến cũng như nồng độ testosterone. Những người đàn ông đã cắt bỏ tinh hoàn khi còn trẻ (ví dụ do ung thư tinh hoàn) không mắc bệnh BPH.
Kích thước tuyến tiền liệt có quyết định mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng không?
Không hoàn toàn. Một số nam giới có tuyến tiền liệt hơi phì đại có thể có các triệu chứng đáng kể. Trong khi những nam giới khác có tuyến tiền liệt rất to có thể chỉ có các triệu chứng nhỏ khi đi tiểu.
Tại sao phì đại tuyến tiền liệt lại liên quan đến các vấn đề về tiết niệu?
Tuyến tiền liệt phì to gây chèn ép niệu đạo, ngăn cản quá trình đi tiểu bình thường. Lúc này bàng quang phải co bóp nhiều hơn để làm rỗng hoàn toàn. Tuy nhiên, bàng quang, là một cơ, bắt đầu dày lên và ngày càng kém đàn hồi, dần dần làm giảm lượng nước tiểu mà có thể chứa. Điều này dẫn đến nhu cầu đi tiểu ngày càng thường xuyên hơn và dòng nước tiểu không đều.
Những tình trạng nào có triệu chứng giống với triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt?
Tiền sử bệnh sẽ đưa ra manh mối về các tình trạng có thể giống phì đại tiền liệt tuyến. Chẳng hạn như hẹp niệu đạo, ung thư bàng quang hoặc sỏi, hoặc chức năng bàng quang/sàn chậu bất thường (các vấn đề về cầm hoặc làm rỗng nước tiểu) do rối loạn thần kinh (bàng quang thần kinh) hoặc sàn chậu co thắt cơ.
Phì đại tuyến tiền liệt có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn không?
Dựa trên nghiên cứu, có vẻ như bệnh phì đại không làm tăng nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên cả hai có các triệu chứng tương tự nhau, và người mắc bệnh phì dại có thể bị ung thư tiền liệt tuyến mà không được phát hiện cùng một lúc. Nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới có tuyến tiền liệt phì đại chiếm khoảng 10 – 20%. Một khi bệnh chuyển biến thành ung thư thì khả năng điều trị sẽ gặp khó khăn hơn.
Thực phẩm số một cho tuyến tiền liệt là gì?
Các loại thực phẩm có thể giúp bảo vệ tuyến tiền liệt của bạn bao gồm: Các loại rau họ cải, chẳng hạn như bông cải xanh, bắp cải, cải chíp, cải xoăn, súp lơ trắng và cải bruxen. Những loại rau này chứa lượng lớn chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất. Chúng cũng chứa chất phytochemical.
Đi bộ có thể làm giảm kích thước tuyến tiền liệt?
Tin tốt là việc rèn luyện sức khỏe bằng các bài tập như đi bộ và bơi lội không chỉ giúp giảm các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của BPH mà còn có thể làm giảm nguy cơ phát triển tình trạng này.
Điều gì xảy ra nếu phì đại tuyến tiền liệt không được điều trị?
Nếu không được điều trị, bệnh nhân sẽ tiếp tục gặp vấn đề về tiểu tiện. Ngoài ra, nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, nhiễm trùng bàng quang. Cũng có thể gây rối loạn chức năng thận và sỏi bàng quang có thể xảy ra sau đó.
Thuốc nào làm giảm kích thước tuyến tiền liệt?
Thuốc trong nhóm này bao gồm finasteride và dutasteride. Những loại thuốc này làm giảm kích thước tuyến tiền liệt, cải thiện lưu lượng nước tiểu và giảm nguy cơ biến chứng BPH – bí tiểu cấp tính. Chúng cũng làm giảm nguy cơ phẫu thuật. Thuốc trong nhóm này giúp ích tốt nhất cho nam giới có tuyến tiền liệt lớn.
Bị phì đại tuyến tiền liệt không nên ăn gì?
Tiêu thụ chất béo có thể giảm và tất cả các thực phẩm đóng hộp, hun khói và muối có thể được loại bỏ hoàn toàn. Rượu, cà phê, trà, các món ăn có tinh bột và đường cũng không nên đưa vào thực đơn vì chúng có thể gây kích ứng tuyến tiền liệt.
Trên đây là một số thông tin tìm hiểu về phì đại tiền liệt tuyến là gì? Nguyên nhân, biểu hiện, phòng ngừa, điều trị phì đại tuyến tiền liệt. Cùng với đó là các câu hỏi có liên quan về bệnh phì đại tiền liệt tuyến.
Bài viết chỉ mang tính tham khảo và không thể thay thế ý kiến của bác sĩ.
Đọc thêm: Danh sách các viên uống giàu kẽm tốt cho sức khỏe và sinh lý nam