Tìm hiểu giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì, nguyên nhân, tác hại và chữa trị ra sao là điều cần thiết với nam giới. Lý do vì bệnh lý này khá phổ biến và không chỉ ảnh hưởng tới sức khỏe, sinh lý và sinh sản mà còn cả thẩm mỹ.
Đáng nói bệnh không thể tự khỏi mà lại âm thầm phát triển nặng dần. Do đó nếu được phát hiện càng sớm thì nguy cơ biến chứng càng thấp. 1 phút cùng MenTifam để tìm hiểu nhanh về giãn tĩnh mạch thừng tinh qua bài viết sau.
Xem thêm: Danh sách các địa chỉ bệnh viện, phòng khám nam khoa tại Hà Nội
Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh tiếng Anh là Varicocele, chỉ tình trạng các tĩnh mạch trong thừng tinh bị giãn và xoắn một cách bất thường. Quan sát bề mặt có thể thấy nổi trên bề mặt da với màu xanh đậm hoặc tím, kết thành búi.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường xuất hiện ở tinh hoàn bên trái, chiếm tỉ lệ 90%. Lý do vì tĩnh mạch của thừng tinh trái đổ vào tĩnh mạch chủ dưới góc vuông, gây khó khăn cho lưu thông máu. Khoảng 10% còn lại là các trường hợp mắc cả hai bên. Rất hiếm xuất hiện giãn tĩnh mạch tinh hoàn bên phải.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh ảnh hưởng lớn tới sinh lý và cũng được cho là một trong những nguyên nhân gây vô sinh ở nam thường gặp. Điều đáng nói bệnh phát triển theo thời gian và không thể tự khỏi.
Đây là một trong những bệnh lý phổ biến nhất của hệ thống sinh sản ở nam giới. Bệnh xuất hiện ở độ tuổi từ 15-35 và khoảng 1% trẻ em nam dưới 10 tuổi.
Các mức độ của giãn tĩnh mạch thừng tinh như thế nào?
Việc chẩn đoán chính của bệnh được thực hiện bằng cách kiểm tra, sờ nắn và siêu âm các cơ quan bìu. Để kiểm tra xem có ảnh hưởng tới sính ản không thì cần làm tinh dịch đồ, xét nghiệm máu để nghiên cứu hormone giới tính.
Thông qua thăm khám chuyên khoa cận lâm sàng hoặc lâm sàng. Có các mức độ bệnh lý sau:
Mức độ 0
Nhẹ nhất. Còn gọi là giãn tĩnh mạch tinh cận lâm sàng, chỉ phát hiện được qua siêu âm. Lý do vì lúc này kích thước các tĩnh mạch tinh chỉ bị tăng nhẹ, khó phát hiện được bằng mắt thường.
Mức độ 1
Cũng chỉ có thể phát hiện nếu thăm khám hoặc làm nghiệm pháp valsalva.
Mức độ 2
Tĩnh mạch tinh đã bị giãn khá rộng và tạo thành các búi nhưng chưa lớn. Do đó chỉ nhìn rõ khi người bệnh đứng thẳng, khi ngồi xuống không hiện ra. Triệu chứng có thể là hơi khó chịu và cảm giác nặng nề ở bìu.
Mức độ 3
Kích thước và sự tạo búi của các tĩnh mạch tinh tăng lên, bìu lúc này đã bị biến dạng. Khi đứng thẳng, các tĩnh mạch nổi rõ trên bìu. Có thể sờ thấy dễ dàng mà không cần xét nghiệm Valsalva. Lúc này có thể xuất hiện cơn đau kéo dài và lan rộng ở bìu.
Lúc này bên tinh hoàn bị tổn thương do ứ đọng máu và tình trạng thiếu oxy và thiếu máu cục bộ. Điều này dẫn đến việc giảm giảm kích thước và mềm của tinh hoàn. Suy giảm tinh hoàn đi kèm với các thay đổi bệnh lý trong phân tích tinh trùng.
Mức độ 4
Dễ dàng quan sát thấy được búi tĩnh mạch giãn ngoằn ngoèo nằm dưới lớp da bìu.
Qua thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ xác định được mức độ bệnh giãn tĩnh mạch tinh và từ đó quyết định điều trị theo phương pháp nào hay không cần thiết phải điều trị.
Nguyên nhân của giãn tĩnh mạch thừng tinh
Cho đến nay, nguyên nhân gây ra tình trạng bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên cũng có nhiều ý kiến cho rằng nó có thể do một số nguyên nhân dưới đây.
Các nguyên nhân chính
Hai nguyên nhân chính gồm hệ thống tĩnh mạch kém phát triển bẩm sinh (nguyên phát hoặc vô căn) và khối u vùng chậu.
- Do bộ máy van mô liên kết của tĩnh mạch kém phát triển bẩm sinh: Sự bất thường khiến cho lưu lượng máu thoát ra khỏi bìu bị suy giảm, máu quay trở lại vùng tinh hoàn, gây giãn tĩnh mạch.
- Dị tật bẩm sinh của các mạch bìu: ví dụ như tĩnh mạch mỏng, giãn nở quá mức, không cung cấp đủ lưu lượng máu.
- Áp lực tĩnh mạch tăng: có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu đến tinh hoàn thông qua việc giảm lưu lượng động mạch cần thiết để bù lại sự cân bằng nội môi của áp lực trong tinh hoàn.
- Di truyền: Varicocele thường được di truyền
- Các khối ở vùng chậu, sau phúc mạc hoặc bụng (thứ phát): Có thể gây tăng áp lực trong các mạch của đám rối tĩnh mạch.
Yếu tố có tính nguy cơ
Một số yếu tố được cho là có ảnh hưởng nhất định tới giãn tĩnh mạch thừng tinh:
- Hoạt động thể chất quá mức: kích thích sự gia tăng áp lực, dẫn đến lưu lượng máu đến xương chậu quá nhiều
- Táo bón: táo bón hoặc tiêu chảy liên tục gây rối loạn chức năng của ruột và cả cơ quan sinh dục. Sự căng thẳng thường xuyên khi đại tiện sẽ tạo thành dòng máu liên tục chảy đến các cơ quan vùng chậu. Kết quả là, theo thời gian, giãn tĩnh mạch có thể hình thành.
- Đời sống tình dục không đều: Kiêng quan hệ lâu dài dẫn đến ứ đọng máu ở cơ quan sinh dục. Điều này có thể trở thành căn nguyên gây giãn tĩnh mạch thừng tinh một cách gián tiếp.
- Thừa cân béo phì: Béo phì dễ dẫn đến mỡ máu, gây áp lực lên mạch máu.
- Viêm các cơ quan vùng chậu hoặc cơ quan sinh dục: Viêm mãn tính góp phần hình thành các vết sẹo và dính gây áp lực lên tĩnh mạch tinh hoàn.
Triệu chứng của giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?
Thông thường thì Varicocele ít có triệu chứng rõ rệt và khó cảm nhận ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên theo thời gian mức độ của bệnh tăng lên và có thể có một số tình trạng như:
- Đau/sưng ở tinh hoàn hoặc đau ở bìu
- Tinh hoàn co lại (teo tinh hoàn)
- Xuất hiện khối u nhỏ phía trên tinh hoàn
- Phần da bìu có cảm giác căng, nóng. Nếu để ý kĩ ta có thể thấy các sợi tia màu đỏ gạch hoặc màu tím.
- Vùng bìu có hiện tượng nhão, nhăn nheo và chảy xệ.
- Tinh hoàn cứng hơn bình thường, nổi cục bất thường.
- Nổi hạch ở bẹn, tạo cảm giác đau khó chịu, gây khó khăn trong việc đi lại. Tiểu buốt, luôn có cảm giác buồn tiểu nhưng tiểu ít.
- Không có khả năng mang thai sau ít nhất một năm cố gắng (vô sinh).
Ảnh hưởng của giãn tĩnh mạch thừng tinh
Giãn tĩnh mạch thừng tinh không đe dọa đến tính mạng nhưng rất có hại cho cả sinh lý và sức khỏe sính sản. Ước tính, 40% tỷ lệ vô sinh ở nam giới do giãn tĩnh mạch thừng tinh.
Tác hại tới sức khỏe và sinh lý
Ở mức độ nhẹ giai đoạn đầu, người bị giãn tĩnh mạch thừng tinh vẫn quan hệ tình dục bình thường được. Tuy nhiên sau đó mới xuất hiện các triệu chứng khó chịu, đau và từ đó ảnh hưởng tới ham muốn. Nó cũng gây khó cương dương hoặc khó duy trì độ cương cứng.
Mặt khác giãn tĩnh mạch thừng tinh ở giai đoạn nặng hơn cũng khiến cho hormone testosterone bị suy giảm. Đây cũng là nguyên nhân gây yếu sinh lý, rối loạn cương dương.
Ảnh hưởng tới sinh sản
Giãn tĩnh mạch tinh xuất hiện ở 15% nam giới bình thường nhưng lại xuất hiện ở 40% trường hợp vô sinh nam. Nó cũng xuất hiện ở 70% trường hợp đàn ông vô sinh có tiền sử sinh sản bình thường (được gọi là vô sinh thứ phát).
Phần lớn trưởng hợp bị giãn tĩnh mạch thừng tinh có chất lượng tinh trùng kém. Trong đó khoảng 90% trường hợp có tinh trùng di động kém. 65% trường hợp có lượng tinh trùng ít hơn 20 triệu/ml. Tinh trùng dị dạng cũng có liên quan đến bệnh lý này.
Cơ chế chính xác gây ra tác hại của giãn tĩnh mạch thừng tinh đối với quá trình sinh tinh vẫn chưa được làm rõ đầy đủ. Tuy nhiên người ta cũng cho rằng giãn tĩnh mạch tinh cản trở máu lưu thông đến tinh hoàn, suy giảm chức năng sinh tinh.
Giãn tĩnh mạch thừng tinh cũng làm cho nhiệt độ bên trong bìu tăng lên do máu tích tụ trong tĩnh mạch. Nhiệt độ cao hơn ảnh hưởng đến cả hai tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến số lượng hoặc sản xuất tinh trùng.
Ngoài ra, áp lực quá mức trong tĩnh mạch cũng có thể dẫn đến sự phát triển của tình trạng viêm vô khuẩn và xuất hiện kháng thể kháng tinh trùng. Mà kháng thể kháng tinh trùng cũng là một trong những nguyên nhân gây vô sinh.
Làm thế nào để điều trị varicocele ở nam giới?
Việc lựa chọn điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh cần thông qua chẩn đoán, thăm khám chuyên khoa,… để xác định. Trường hợp người bệnh được điều trị sớm có thể giúp tạo ra những tinh trùng khỏe mạnh hơn và thậm chí giúp tinh hoàn được hồi phục.
Ở cấp độ nhẹ sẽ thực hiện một số thay đổi để giảm sự cản trở lưu thông máu. Ví dụ như không mặc độ lót bó sát, thay đổi thói quen để tránh làm tăng nhiệt độ bìu,…
Với mức độ nặng hơn có thể được bác sĩ chỉ định làm phẫu thuật thắt tĩnh mạch. Bao gồm như nút mạch, phẫu thuật mở, nội soi.
Nếu không điều trị, chứng giãn tĩnh mạch thừng tinh sẽ trở nên phức tạp với biến chứng và có thể gây vô sinh.
Phòng ngừa giãn tĩnh mạch thừng tinh như thế nào?
Thật đáng tiếc là không có biện pháp phòng ngừa cụ thể đối với giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tuy nhiên một số lời khuyên tốt cho sức khỏe nói chung đều nên áp dụng.
- Đảm bảo dinh dưỡng, loại trừ khỏi chế độ ăn những thực phẩm dẫn đến rối loạn chức năng của ruột.
- Vận động hợp lý: hạn chế các môn vận động quá sức, tránh cho cơ bụng căng quá mức.
- Đời sống tình dục ổn định: Nên thực hành quan hệ tình dục ít nhất mỗi tuần một lần.
- Thường xuyên chủ động kiểm tra sức khỏe và thăm khám nam khoa để kịp thời phát hiện bệnh lý.
- Do bệnh lý có thể xuất hiện ở trẻ em, do đó để ngăn ngừa các biến chứng, đặc biệt là vô sinh, nên khám phòng ngừa cho tất cả các bé trai từ 10-12 tuổi.
Trên đây là các thông tin tìm hiểu về bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì? Cùng với đó là các nguyên nhân, tác hại và chữa trị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Điều quan trọng nhất để đảm bảo sức khỏe và sinh sản nam tốt là cần thăm khám nam khoa định kỳ. Thông tin chỉ mang tính tham khảo và không thể thay thế được ý kiến của bác sĩ.
Đọc thêm: Top 7+ thói quen xấu gây hại tinh trùng và sinh lý nam